Naruszenie warunków przewozu towarów niebezpiecznych
Transport towarów niebezpiecznych stanowi duży odsetek krajowych przewozów drogowych. Ten charakterystyczny rodzaj transportu wymaga stosowania zasad bezpieczeństwa przez wszystkich uczestników przewozu na podstawie obowiązujących przepisów. Przepisy te służą wyeliminowaniu lub ograniczeniu związanego z przewozem ryzyka poprzez zmniejszenie prawdopodobieństwa zaistnienia wypadku oraz rozmiaru ewentualnych szkód. Za naruszenie warunków transportu ADR grożą wysokie kary, dlatego lepiej znać prawo w tej materii i bezwzględnie go przestrzegać.
Obowiązujące przepisy ADR
Zagadnienie transportu drogowego towarów niebezpiecznych w Europie reguluje umowa międzynarodowa ADR oraz liczne dyrektywy unijne (przepisy umowy ADR są nowelizowane w cyklu dwuletnim). W Polsce do podstawowych przepisów należy zaliczyć Ustawę o przewozie towarów niebezpiecznych, Ustawę Prawo o ruchu drogowym, Ustawę o transporcie drogowym oraz Ustawę o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego. Przepisy te mają na celu przede wszystkim zapewnienie, aby zagrożenie ze strony materiałów niebezpiecznych zostało zmniejszone do akceptowalnego poziomu.
Uwaga!!! Należy pamiętać, że w celu wspierania działań zapobiegających zagrożeniom dla osób, mienia i środowiska, każde przedsiębiorstwo, którego działalność obejmuje przewóz towarów niebezpiecznych lub związane z nim pakowanie, załadunek, napełnianie lub rozładunek, powinno wyznaczyć jednego lub więcej doradców do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych.
Odpowiedzialność uczestników przewozu ADR
Głównymi uczestnikami przewozu towarów niebezpiecznych są: nadawca, przewoźnik i odbiorca. Do grupy innych uczestników zaliczamy załadowcę, pakującego, napełniającego, operatora kontenera-cysterny i rozładowcę.
Podział obowiązków poszczególnych uczestników przewozów towarów ADR jest ściśle określony. I tak:
- Do podstawowych obowiązków przewoźnika należy: upewnienie się, że towary niebezpieczne przeznaczone do przewozu są dopuszczone do przewozu zgodnie z ADR, upewnienie się, że w jednostce transportowej znajduje się wymagana przepisami prawa dokumentacja, sprawdzenie, czy pojazd i ładunek nie mają oczywistych wad, wycieków lub pęknięć, braków w wyposażeniu itp., upewnienie się, że nie upłynął termin następnego badania dla pojazdu, sprawdzenie, czy pojazd nie jest nadmiernie załadowany, upewnienie się, że na pojeździe umieszczone zostało wymagane oznakowanie i nalepki ostrzegawcze, upewnienie się, czy w pojeździe znajduje się wyposażenie wymagane w pisemnych instrukcjach dla kierowcy oraz stosowanie się do zasad związanych z załadunkiem, rozładunkiem i manipulowaniem ładunkiem. Bezpośrednim wykonawcą tych przepisów jest kierowca i za wszelkie niedopatrzenia z jego strony odpowiada przewoźnik. Przedsiębiorca powinien zatem wykorzystywać do przewozu towarów niebezpiecznych tylko kierowców odpowiednio przeszkolonych, którzy posiadają wymagane uprawnienia (ważne świadectwo ADR).
- Do podstawowych obowiązków nadawcy należy: upewnienie się, że towary niebezpieczne są sklasyfikowane i dopuszczone do przewozu zgodnie z ADR, zaopatrzenie kierowcy w informacje i dane, wymagane dokumenty przewozowe oraz dokumenty towarzyszące, stosowanie się do wymagań dotyczących sposobów nadania i ograniczeń wysyłkowych, używanie wyłącznie opakowań i środków transportu, które są dopuszczone i odpowiednie do przewozu danych materiałów oraz posiadają oznakowanie wymagane przez ADR.
- Do podstawowych obowiązków odbiorcy należy: dokonanie wymaganego oczyszczenia i odkażenia pojazdów i kontenerów oraz zapewnienie, aby kontenery, które zostały całkowicie rozładowane, oczyszczone i odkażone, nie posiadały oznakowania wymaganego w czasie transportu.
Odpowiedzialność prawna i kary za naruszenia w trakcie transportu ADR
Za naruszenie obowiązków lub warunków przewozów towarów ADR przewidziane są kary pieniężne; najniższa to 200 zł, najwyższa to 10.000 zł podczas jednej kontroli drogowej (wysokość uzależniona jest od rodzaju naruszenia oraz od ich liczby). Suma kar nałożonych za naruszenia stwierdzone podczas kontroli w podmiocie wykonującym przewóz drogowy, czyli w siedzibie przedsiębiorcy, jest o wiele większa i waha się od 15.000 zł do 40.000 zł.
Szczegółowy wykaz kar zawierają załączniki do obowiązujących ustaw. Są tam opisane m.in. sankcje za niewłaściwy sposób przewozu, naruszenie przepisów dotyczących załadunku lub rozładunku towaru niebezpiecznego, niewłaściwe oznakowanie i wyposażenie w wymagane w przewozie ADR elementy, przewóz towarów niebezpiecznych z naruszeniem przepisów dotyczących opakowań itp. Kary nakładane są w drodze decyzji administracyjnej (przysługuje od niej odwołanie do GITD).
Odpowiedzialność prawna przewoźnika, kierowcy, nadawcy i odbiorcy towarów niebezpiecznych jest określona również przepisami Kodeksu Karnego. Zgodnie z treścią tych przepisów każdy, kto stwarza zagrożenie życia lub zdrowia wielu osób albo w znacznych rozmiarach (mające postać pożaru, eksplozji, wybuchu), podlega karze pozbawienia wolności od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od tego, czy działał umyślnie czy też nie.
Kary można uniknąć tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy i dowody wskazują, że uczestnik przewozu nie miał wpływu na powstanie naruszenia, a nastąpiło ono wskutek działania osób trzecich lub wskutek zdarzeń i okoliczności, którym podmiot nie mógł zapobiec (np. klęska, katastrofa lub inne nagłe i niecodzienne zdarzenie).
Podsumowując
Transport towarów niebezpiecznych wymaga ogromnego zaangażowania oraz wiedzy i doświadczenia zaczynając od producenta poprzez nadawcę, załadowcę i kierowcę (przewoźnika) kończąc na odbiorcy. Potencjalne wypadki, katastrofy i awarie z udziałem tego rodzaju ładunków prowadzić mogą bowiem do zagrożenia życia ludzkiego, czy też dużych szkód w środowisku naturalnym. Każdy z uczestników przewozów ADR ma też określone przepisami prawa obowiązki. Ważne jest bezwzględne egzekwowanie tego prawa w codziennej praktyce transportowej oraz właściwe kształcenie uczestników łańcucha transportowego.
