Analiza sektora towarowych przewozów kolejowych
- Optymistyczne dane UTK
- Bariery intermodalu w Polsce i kierunki jego rozwoju
- Podsumowanie
Przewozy intermodalne w Polsce osiągnęły w 2016 r. najlepszy wynik w historii. Koleją przetransportowano w sumie ponad 12,8 mln ton ładunków. Przewoźnicy kolejowi przetransportowali również rekordową liczbę jednostek ładunkowych. Wyniki te pozwalają optymistycznie patrzeć w przyszłość. Jednak przewozy intermodalne wciąż stanowią mały odsetek na rynku przewozów towarowych. Aby intermodal mógł dalej się rozwijać, konieczne jest podjecie działań wspierających ten rynek.
Z jakimi kłopotami mierzy się polski intermodal oraz jakie są kierunki i szanse jego rozwoju?
-
Optymistyczne dane UTK
Transport intermodalny jest bardzo ważną gałęzią w przewozach towarowych. Stanowi on alternatywę dla przewozów drogowych; jest bardziej efektywny pod względem kosztów a także przyjazny dla środowiska. Poza tym daje możliwość masowej dystrybucji towarów. Intermodal polega na przewozie ładunków w jednej jednostce ładunkowej (np. kontenerze) bez przeładunku towarów w zmieniających się gałęziach transportu (co najmniej dwa rodzaje transportu).
To właśnie ten rodzaj transportu w ostatnich latach w Polsce dynamicznie się rozwija. Potwierdzają to dane Urzędu Transportu Kolejowego za rok 2016 (oraz statystyki lat ubiegłych). Z najnowszego opracowania UTK dowiadujemy się, że w minionym roku osiągnięto najlepsze wyniki w historii kolejowych przewozów intermodalnych w Polsce. Koleją przetransportowano 12,8 mln ton ładunków w przewozach intermodalnych. 2016 rok był lepszy od 2015 prawie o 25% pod względem masy przewiezionych ładunków (masa ładunków wzrosła o ponad 2,4 mln ton w porównaniu do 2015 roku). Udział przewozów intermodalnych w rynku przewozów kolejowych mierzony masą przewiezionych ładunków był wyższy o 1,2% niż w 2015 r. O ponad 0,7 mld tono-km wzrosła też praca przewozowa (kształtowała się na poziomie 4,4 mld tono-km). Udział przewozów intermodalnych w rynku przewozów kolejowych mierzony wykonaną pracą przewozową osiągnął poziom 8,8% (ponad 1,4% więcej niż rok wcześniej). Wzrost przewozów mierzony wykonaną pracą przewozową nastąpił zwłaszcza w komunikacji krajowej (współczynnik ten ukształtował się na poziomie ponad 31 % w ogólnym wolumenie przewozów intermodalnych w porównaniu do poziomu 28,4 % w 2015 r.).
Bardzo mocno wzrosła również liczba przewożonych jednostek ładunkowych i TEU (1 TEU = 1 kontener 20-stopowy). Łącznie przewoźnicy przetransportowali 951 tys. sztuk jednostek ładunkowych (w tym 917 tys. kontenerów) oraz 1 436,3 tys. TEU (wzrost o 24,7%). Liczba przetransportowanych jednostek wzrosła o 27,6 % w porównaniu do roku 2015. Najwięcej przewożono jednostek 20- i 40-stopowych, które stanowiły odpowiednio 46,7% i 43,0% ogólnej liczby przetransportowanych jednostek. Na pozostałych miejscach znalazły się kontenery 30-stopowe (3,1%), kontenery 45-stopowe (2,3%), kontenery 25-stopowe (0,9%), kontenery 35-stopowe (0,4%). Naczepy i przyczepy samochodowe stanowiły 2,7% wykorzystywanych jednostek, a wymienne nadwozia samochodowe 0,7%.
-
Bariery intermodalu w Polsce i kierunki jego rozwoju
Dynamiczny wzrost przewozów intermodalnych nie ma jednak odzwierciedlenia w realnym wzroście wolumenu przewozów towarowych. Ten segment rynku wymaga ciągłego wsparcia. Przewozy intermodalne w Polsce realizuje obecnie 13 przewoźników z 69 spółek wykonujących kolejowe przewozy towarowe. Aby zapewnić rozwój tej gałęzi transportu potrzebne jest przede wszystkim zapewnienie stabilnych zasad dostępu do infrastruktury. Pozwoli to przewoźnikom na długofalowe planowanie inwestycji np. zakup specjalistycznego taboru dostosowanego do przewozu ładunków. Jeśli chodzi o tabor, to przewoźnicy od 2014 r. mogą korzystać z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Dzięki wsparciu finansowemu mogą zakupić i/lub zmodernizować lokomotyw oraz tabor kolejowy (wagony/platformy).
Barierą rozwoju dla intermodalu są na pewno koszty realizacji przewozów przez kolej w porównaniu do przewozów drogowych (stawki za dostęp do torów są większe). Kolej wciąż ma dużą konkurencję szczególnie na trasach, gdzie nie ma opłat za autostrady. Przewozy kontenerów na krótkie odległości są nieefektywne (ich rentowność wzrasta wraz z odległością przewozu). Wpływ na ten stan rzeczy ma także niska jakość parametrów wielu linii kolejowych; w tym słaba przepustowość i co za tym idzie średnia prędkość handlowa, która wpływa na czas dostawy przesyłek. Potrzebna jest zatem modernizacja infrastruktury kolejowej (budowa sprawnej i efektywnej sieci transportowej z optymalną prędkością handlową oraz lokalizacją terminali wpływających na rozwój regionów). Zarządca Infrastruktury Kolejowej PKP PLK od 2016 r. (do 2023 r.) realizuje już program poprawy stanu technicznego infrastruktury. Inwestycje mają poprawić efektywność operacji przeładunkowych i zwiększyć przepustowości przede wszystkim na wschodnich przejściach granicznych. Przygotowano też środki na dalszą modernizację infrastruktury w Porcie Gdynia, Gdańsk i Szczecin oraz budowę terminali towarowych i platform logistycznych. Wszystko to ma przyczynić się do wzrostu konkurencyjności kolei wobec innych środków transportu.
Rozwój transportu intermodalnego należy wspierać także (a może przede wszystkim) przez zagwarantowanie mu na wiele lat odpowiedniej ulgi. Przewoźnicy intermodalni mogą w tej chwili liczyć na 25% ulgę od podstawowej opłaty za dostępu do infrastruktury PKP PLK (28,3 mln PLN). Działania w tym zakresie podjęło Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa. Właśnie ta ulga wpłynęła korzystnie na wzrost intermodalu w 2016 r. (w poprzednich latach wzrost w tym segmencie należał do umiarkowanych). Zagwarantowanie długoterminowego dofinansowania przewozów intermodalnych może w istotny sposób wpłynąć na planowanie kierunków rozwoju przez przewoźników.
- Podsumowanie
W Polsce istnieją dobre perspektywy dla rozwoju intermodalu (przewozy intermodalne odnotowują w ostatnim czasie rekordowe wyniki). Jednak póki co wzrost ten nie przekłada się na realny wzrost wolumenu przewozów towarowych. Stabilny rozwój tego sektora transportu wymaga przede wszystkim kontynuacji wsparcia finansowego ze strony państwa, utrzymania ulgi oraz zapewnienia przewoźnikom dostępu do infrastruktury kolejowej na jasnych i trwałych zasadach.
Informacja za: Podsumowanie UTK „Przewozy Intermodalne w 2016 r.” www.utk.gov.pl, www.tsl-biznes.pl, www.money.pl, www.intermodal-poland.com, www.kurierkolejowy.eu, www.rynek-kolejowy.pl
