Skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24.11.2016 r. a ryczałt za nocleg
- Przepisy europejskie
- Lawina pozwów przeciw pracodawcom po wyroku SN
- Korzystne zmiany dla przedsiębiorców transportowych
- Sądy oddalają wnioski kierowców
- Podsumowanie
Temat ryczałtu za nocowanie w kabinie ciężarówki budził od dawna wiele skrajnych emocji. Wszystko za sprawą wyroku Sądu Najwyższego, który 12 czerwca 2014 r. uznał, że umożliwienie kierowcy zatrudnionemu w transporcie międzynarodowym spania w kabinie samochodu nie może mieć znamion bezpłatnego noclegu. Tym samym SN potwierdził obowiązek pracodawcy do zwrotu kosztów noclegu na rzecz kierowców dysponujących odpowiednim miejscem do spania w kabinie. Wyrok dość absurdalny i odbiegający od norm przyjętych w innych krajach UE spowodował powstanie fali roszczeń kierowców.
Teraz wszystko może się zmienić i to na korzyść pracodawców.
-
Przepisy europejskie
Kwestia noclegu w pojeździe podczas podroży służbowej poza krajem to szczególnie kontrowersyjna sprawa. Polscy przewoźnicy od dawna bowiem inwestują w nowoczesny tabor a kabiny ciężarówek to komfortowe miejsca do odpoczynku i snu. Wyposażone są one w wygodną leżankę, węzeł sanitarny, telewizor, lodówkę, klimatyzację, ogrzewanie i inne niezbędne sprzęty. Kabina samochodu staje się zatem centrum życiowym kierowcy.
Przepisy europejskie o transporcie dopuszczają odbycie odpoczynku nocnego w pojeździe z powodu specyfiki pracy kierowcy transportu międzynarodowego. Zapisy prawa wspólnotowego mówią wprost, że jeżeli kierowca dokona takiego wyboru, dzienne okresy odpoczynku i skrócone tygodniowe okresy odpoczynku poza bazą można wykorzystywać w pojeździe, o ile posiada on odpowiednie miejsce do spania dla każdego kierowcy i pojazd znajduje się na postoju (art. 8 ust. 8 rozp. WE 561/2006). W sytuacji gdy pracownik mobilny godzi się na spanie w samochodzie (wyklucza korzystanie z hotelu) nie ma prawa do ryczałtu noclegowego, gdyż nie ponosi żadnych kosztów, które należałoby mu zwrócić.
-
Lawina pozwów przeciw pracodawcom po wyroku SN
Niestety Sąd Najwyższy w Polsce stwierdził przed dwoma laty, że umożliwienie kierowcy zawodowemu spania w kabinie samochodu (niezależnie od warunków w niej panujących) nie zapewnia bezpłatnego noclegu wymaganego rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. Pracownikowi przysługuje zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym w ramach określonego limitu lub ryczałt w wysokości 25% limitu w razie nie przedstawienia takiego rachunku.
Od tego czasu lawinowo wzrosła ilość pozwów składanych przez kierowców z żądaniem zwrotu należnego ryczałtu za noclegi w kabinie na trasach zagranicznych. W przypadku dużych firm, zatrudniających wielu kierowców roszczenia sięgały nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
-
Korzystne zmiany dla przedsiębiorców transportowych
Na szczęście dla przewoźników sprawą zajął się Trybunał Konstytucyjny, który 24 listopada 2016 r. rozpoznał wniosek Związku Pracodawców „Transport i Logistyka Polska” dotyczący podróży służbowej (zwrot kosztów za nocleg podczas zagranicznej podróży służbowej). Trybunał uznał roszczenia o wypłatę ryczałtów za bezpodstawne. TK orzekł, że przepis art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77(5) § 2, 3 i 5 kodeksu pracy, w związku z przepisami rozporządzeń o podróżach służbowych pracowników sfery budżetowej jest niezgodny z Konstytucją. TK stwierdził, że przepisy o podróżach służbowych w administracji nie mogą mieć zastosowania do kierowców jeżdżących w transporcie międzynarodowym. Uregulowanie należności na pokrycie kosztów podróży służbowych kierowców w transporcie międzynarodowym winno nastąpić w odrębny sposób, z uwzględnieniem specyfiki wykonywanego zawodu. Wyrok TK opublikowano 29 grudnia 2016 r. w Dzienniku Ustaw.
Uwaga!!! Kierowcy mają prawo do diet za podróże służbowe w odniesieniu do realizacji transportu krajowego lub w części krajowego – tu przepisy są zgodne z Konstytucją oraz w przypadku, gdy pracodawcy zastrzegli w regulaminach pracy, iż będą wypłacali ryczałty noclegowe w pełnej lub pomniejszonej kwocie (także w przypadku kierowców w transporcie międzynarodowym).
-
Sądy oddalają wnioski kierowców
Na podstawie wyroku wydanego przez Trybunał Konstytucyjny sądy powszechne w całej Polsce oddalają już wnioski kierowców, gdyż nie mają podstawy do przyznawania kierowcom dodatkowych świadczeń. Co więcej okazuje się, że wyrok ten może działać wstecz. W tych sprawach, gdzie sądy już zasądziły wypłatę ryczałtów jest możliwość wystąpienia o wznowienie postępowania sądowego. W ciągu 3 miesięcy od dnia opublikowania orzeczenia TK, jednak nie więcej niż 5 lat od zakończenia postępowania przed sądem drugiej instancji, należy wystąpić do sądu z wnioskiem o wznowienie postępowania.
Tak było też w przypadku jednej ze Starachowickich firm transportowych, która złożyła skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. SN w wyroku z 9 marca 2017 r. uchylił wyrok Sądu Okręgowego, który zasądził na rzecz kierowcy 29 tys. PLN ryczałtu i odesłał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Było to pierwsze tego typu orzeczenie SN po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016 r.
- Podsumowanie
Trybunał Konstytucyjny orzekł niedawno, że kierowcom w transporcie międzynarodowym nie należą się świadczenia z tytułu ryczałtu noclegowego. Nie może mieć bowiem zastosowania rozporządzenie o podróżach służbowych stosowane do urzędników zatrudnionych w sektorze administracji, gdyż kierowcy nie są urzędnikami zatrudnionymi w administracji. Kierowcy mają prawo do diet za podróże służbowe, ale ważne są tu regulacje przyjęte w umowach o pracę lub w przepisach wewnętrznych poszczególnych firm.
Przedsiębiorcy, którzy dotychczas przegrali w sądzie pracy procesy dotyczące wypłaty ryczałtów mogą wnosić o wznowienie postępowań. Jednakże czasu zostało mało, bo tylko do 29 marca 2017 r. (termin mija po 3 miesiącach od opublikowania orzeczenia TK).
Informacja za: www.trybunal.gov.pl, www.tlp.org.pl, www.jazdaprawna.pl, www.wynagrodzeniekierowcy.pl, www.zmpd.pl, www.pspdgdynia.pl, Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. sygn. akt K 11/15
