Na początek – czym jest umowa przewozu.
Jeżeli przewoźnik zdecyduje się na przyjęcia zlecenie transportowego, wówczas zawiera ze stroną zlecającą umowę przewozu, którą określa art. 774KC. Przewoźnik prowadzący przedsiębiorstwo transportowe w ramach swojej działalności zobowiązuje się za wynagrodzeniem do przewiezienia osób, rzeczy lub zwierząt z miejsca A do miejsca B. Należy zatem zwrócić uwagę na fakt, że umowa przewozu nie dotyczy samego przewiezienia towaru, a jej najważniejszym punktem składowym jest zobowiązanie rezultatu, czyli dostarczenie ładunku na adres wskazany przez zleceniodawcę.
Strony zawierające umowę przewozu muszą przede wszystkim określić:
- przedmiot przewozu,
- trasę,
- wynagrodzenie przewoźnika.
Umowę przewozu można zawrzeć w dowolnej formie, a staje się ona skuteczna po złożeniu zgodnych oświadczeń woli przez strony umowy. Aby nie dochodziło do nieporozumień w związku z zawieraną umowę, jedna i druga strona powinna być świadoma swoich obowiązków.
I tak zleceniodawca ma obowiązek:
- podać przewoźnikowi swój adres i adres odbiorcy oraz miejsce dostarczenia towaru,
- oznaczenie towaru wg rodzaju, ilości i sposoby opakowania oraz podania wartości cennych rzeczy,
- wydać na żądanie przewoźnika list przewozowy,
- wydać przewoźnikowi wszelkie dokumenty potrzebne podczas przewozu ze względu na przepisy celne, podatkowe i administracyjne.
Z kolei obowiązkiem przewoźnika jest:
- wydanie odpisu listu przewozowego, jeśli zażąda go zleceniodawca,
- wydanie innego niż list przewozowy dokumentu potwierdzającego przyjęcia towaru do przewozu,
- niezwłoczne powiadomienie odbiorcy oraz/lub zleceniodawcy o nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia , jeśli żąda tego zleceniodawca,
- niezwłoczne zawiadomienie zleceniodawcy o odmowie przyjęcia przesyłki przez odbiorcę lub innego powodu jej niedoręczenia,
- oddanie na przechowanie lub inne zabezpieczenie towaru w przypadku braku wskazówek, co zrobić, gdy nie został przyjęty.
Umowa określa jednak nie tylko obowiązki, ale także i prawa. Przewoźnik ma prawo odmówić przyjęcia przesyłki w momencie, gdy stwierdzi, że stan zewnętrzny i jej opakowanie są nieodpowiednie dla danego rodzaju przewozu. Może on wówczas żądać pisemnego oświadczenia zleceniodawcy, co do stanu przewożonego towaru. Przewoźnikowi przysługuje prawo zastawu na ładunku do zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy przewozu, a zwłaszcza przewoźnego, składowego, opłat celnych i innych wydatków, jak również dla zabezpieczenia roszczeń przysługujących poprzednim spedytorom i przewoźnikom. Zastaw obowiązuje dopóki ładunek znajduje się u niego i dopóki może nim rozporządzać za pomocą dokumentów.
Przewoźnik powinien mieć także świadomość, że ma prawo sprzedać rzecz narażoną na zepsucie lub na której przechowanie nie otrzymał pokrycia kosztów. Przewoźnik może także przekazać towar innemu przewoźnikowi, musi jednak pamiętać, że obowiązki wynikające z umowy i odpowiedzialność za przewożony ładunek wobec zleceniodawcy nadal spoczywa na nim.
Prawem zleceniodawcy, który jest stroną umowy przewozu jest możliwość odstąpienia od umowy w momencie, kiedy przewoźnik nie wywiązuje się z określonych w umowie terminów. Zleceniodawca musi jednak wypłacić przewoźnikowi część wynagrodzenia odpowiednią do dokonanej już części przewozu towaru, odejmując to, co przewoźnik mógł zaoszczędzić. Ma prawo także dochodzić do naprawienia szkody, jaka powstała w skutek działalności przewoźnika i za którą to przewoźnik ponosi całkowitą odpowiedzialność.
