Polisy środowiskowe dla transportu
- Działalność transportowa związana z ryzykiem
- Zanieczyszczający płaci
- Ubezpieczenie ryzyk ekologicznych
- Podsumowanie
W ostatnim czasie znacznie wzrósł poziom odpowiedzialności firm transportowych za szkody środowiskowe. Wpływ na to ma przede wszystkim wdrożenie we wszystkich państwach członkowskich unijnej dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za środowisko. Zgodnie z uregulowaniami prawnymi każdy podmiot odpowiedzialny za szkodę w środowisku zobowiązany jest do przywrócenia środowiska (w tym flory, fauny i naturalnych siedlisk) do stanu sprzed szkody. Jest to proces bardzo złożony i niezwykle drogi (koszty działań naprawczych mogą sięgać nawet milionów zł). Przewoźnicy chcąc ustrzec się przed tego typu konsekwencjami powinni zakupić polisy środowiskowe, które zapewnią kompleksową ochronę związaną z ryzykiem.
-
Działalność transportowa związana z ryzykiem
Do działalności stwarzającej ryzyko szkody w środowisku zalicza się głównie transport towarów niebezpiecznych w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych, jednak każda firma, która zajmuje się drogowym transportem towarów oraz logistyką może być narażona na ryzyko wyrządzenia szkód w środowisku. Przyczyniają się do tego przede wszystkim wypadki drogowe o znamionach poważnej awarii (np. wyciek chemikaliów, ropy naftowej czy oleju silnikowego z ciężarówki do gruntu, wód gruntowych, zrzut odpadów) a także inne zdarzenia związane z działalnością transportową (np. emisje powstałe w miejscu składowania towarów, w bazach paliwowych, niekontrolowany wyciek substancji podczas załadunku/rozładunku). Mogą one bowiem powodować szkody lub bezpośrednie zagrożenie wystąpieniem szkód dla wody, gleby, chronionych gatunków zwierząt i roślin oraz ich siedlisk przyrodniczych. Gdy szkoda dla środowiska dodatkowo wpływa na zdrowie ludzkie, należy ją uznać za znaczącą. W każdym z tych przypadków podmiot, który szkodę wyrządził odpowiedzialny jest za podjęcie środków zapobiegawczych i zaradczych w porozumieniu z właściwym organem oraz poniesienie kosztów w związku z naprawieniem szkody.
Wielu przewoźników zdaje się w tym względzie na polisę OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, nie mając jednak świadomości, że posiada ona wąski zakres ochrony od tego typu ryzyk i nie uwzględnia zmian w przepisach prawnych. Z ubezpieczenia wyłączone są bowiem szkody polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska.
-
Zanieczyszczający płaci
Jak już wspomniano wcześniej odpowiedzialność administracyjno-prawna za szkody w środowisku wynika z Dyrektywy Unii Europejskiej 2004/35/CE (dyrektywa ELD). Państwa członkowskie Unii Europejskiej wdrażając te przepisy zobowiązały się do zapobiegania szkodom i negatywnym skutkom dla zdrowia ludzi lub dalszemu osłabieniu funkcji elementów przyrodniczych oraz usuwania szkód w środowisku naturalnym, które już powstały.
Dyrektywa ELD opiera się na zasadzie „zanieczyszczający płaci”. Oznacza to, że zanieczyszczający, którzy spowodowali szkody obarczeni są odpowiedzialnością za realizację koniecznych działań zapobiegawczych i środków zaradczych oraz za pokrywanie ich kosztów. Zasadą ogólną jest naprawa szkód, która umożliwia przywrócenie środowiska do stanu, który istniał przed skażeniem.
Do działań naprawczych zalicza się w szczególności przeprowadzenie remediacji, przywracanie naturalnego ukształtowania terenu, zalesianie, zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności, reintrodukcję zniszczonych gatunków, prowadzące do usunięcia zagrożenia dla zdrowia ludzi oraz przywracania równowagi przyrodniczej na danym terenie. Przez działania zapobiegawcze rozumie się działania podejmowane w związku ze zdarzeniem, działaniem lub zaniechaniem powodującym bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku, w celu zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia szkody, w szczególności wyeliminowanie lub ograniczenie emisji. Nie trzeba chyba tłumaczyć, że koszty tych działań mogą być naprawdę ogromne.
W Polsce dyrektywa ELD została wdrożona w ramach Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. Przepisy ustawy stosuje się do bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub do szkody w środowisku:
- spowodowanych przez działalność podmiotu korzystającego ze środowiska stwarzającą ryzyko szkody w środowisku;
- spowodowanych również przez inną działalność podmiotu korzystającego ze środowiska, jeżeli dotyczą gatunków chronionych lub chronionych siedlisk przyrodniczych oraz wystąpiły z winy podmiotu korzystającego ze środowiska.
-
Ubezpieczenie ryzyk ekologicznych
W związku z nowymi ryzykami i wynikającą z nich odpowiedzialnością za szkody w środowisku, przewoźnicy powinni skorzystać ze specjalistycznych ubezpieczeń obejmujących ryzyka transportowe. Polisy środowiskowe pozwolą na pokrycie kosztów czyszczenia gruntów, wód, siedlisk przyrodniczych i gatunków chronionych, kosztów ekspertyz, naprawę szkód i doprowadzenie miejsca skażenia do stanu sprzed zdarzenia oraz monitoring stanu środowiska po szkodzie. Dobre ubezpieczenie powinno też pokryć szkody na osobie związane z uszkodzeniami ciała oraz w mieniu (niektóre polisy OC zapewniają taką ochronę, ale tylko gdy do zdarzenia dojdzie nagle i przypadkowo). Polisa środowiskowa daje pełne pokrycie zarówno dla szkód wynikających ze zdarzeń nagłych, jak i działań powolnych (stopniowych). Zabezpiecza ona także przed negatywnym wpływem działalności na środowisko niebędącym następstwem skażenia ekologicznego. Dodatkowo polisa może pokryć koszty obrony i specjalistycznej pomocy prawnej.
Zakres ochrony każdej polisy można dostosować do poszczególnych rodzajów działalności danej firmy, jej potrzeb, zasięgu działania i sposobów korzystania ze środowiska. Od tych czynników będzie zależał także koszt ubezpieczenia środowiskowego (składka może kształtować się od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych).
- Podsumowanie
Nowe przepisy prawne dotyczące sposobów i form oczyszczania terenu podnoszą poziom odpowiedzialności firm za szkody na środowisku. Przepisy te mają zastosowanie także do firm transportowych. Polisy środowiskowe zapewniają kompleksowe pokrycie skutków negatywnego wpływu na środowisko związanych z transportem bez względu na rodzaj czy rozmiar emisji. Obejmują one swym zakresem szkody nagłe i przypadkowe, jak również stopniowe. Pokrywają one wszystkie wydatki związane z czyszczeniem terenu, szkodami doznanymi przez osoby trzecie oraz szkodami majątkowymi będącymi następstwem skażenia środowiska. Dodatkowo posiadanie produktów tego typu zwiększa wiarygodności firmy jako partnera biznesowego.
Informacja za: www.aig.pl, www.skatpolisa.pl, www.ec.europa.eu, www.pzu.pl, Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
