Telematyka w transporcie – kto i kiedy może korzystać z danych.

Telematyka a ochrona danych osobowych.

Telematyka w transporcie przynosi wiele korzyści. Zgodzisz się z tym zdaniem, prawda? Możesz monitorować zachowania kierowców podczas transportu, lepiej planować trasę, wpływać na bezpieczeństwo podczas jazdy, możesz poprawić technikę jazdy kierowców, obniżyć koszty, lepiej zarządzać flotą, chronisz mienie firmy.

Dlaczego zatem kierowcy nie do końca są zadowoleni z tego, że ich praca jest monitorowana?

Ale czy tylko praca? Hmmmm … Zastanówmy się tak na chłodno, jak to jest z tą telematyką i czego odnośnie ochrony swoich danych osobowych może domagać się zatrudniony kierowca.

1. Co o monitorowaniu kierowcy mówi kodeks pracy?
2. Telematyka a ochrona danych osobowych
3. Czy zgoda kierowcy jest potrzebna?
4. Czy dane telematyczne można wykorzystać w sądzie?
5. Podsumowanie

1. Co o monitorowaniu kierowcy mówi kodeks pracy?

Art. 22 § 1 ustawy z dn. 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy mówi:

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

A dalej art. 94 tego samego Kodeksu głosi m. in., że:

Pracodawca jest obowiązany w szczególności:

1) zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami;

2) organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy;

2a) organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie;

9a) prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników;

9b) przechowywać dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników w warunkach niegrożących uszkodzeniem lub zniszczeniem;

Pracownik zaś według art. 100:

jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.

§ 2. Pracownik jest obowiązany w szczególności:

1) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy;

2) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku;

3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych;

4) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;

5) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach;

6) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego

Takie zestawienie praw i obowiązków stron sprawia, że zastosowanie telematyki w transporcie jest jak najbardziej uzasadnione. Z jednej strony bowiem nic tak nie ułatwi Ci planowania pracy pracownika i zapewnienie mu bezpieczeństwa i dobrych warunków jak systemy monitorujące sytuację na drodze. A pracownikowi te właśnie systemy ułatwią rzetelne i uczciwe wykonywanie pracy, za którą bierze wynagrodzenie.

Wzmocnieniem takiego poglądu jest art. 207 § 2 Kodeksu pracy:

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

W kontekście transportu telematyka właśnie umożliwia realizację tego obowiązku.

Problemem jest jednak zakres zbieranych danych. Posługując się Kodeksem pracy art. 11 (1) mówi wyraźnie:

Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.

Prawo do prywatności jest dobrem osobistym gwarantowanym przez Konstytucję. Generalnie wśród prawników panuje przekonanie, że o ile zbierane są jedynie niezbędne dane i dzieje się to bez naruszenia prawa do prywatności, monitoring w miejscu pracy jest możliwy. Może on dotyczyć jednak jedynie pracy i nie może odbywać się po jej zakończeniu. Warunkiem jest także poinformowanie o tym pracownika w wyraźny i niebudzący wątpliwości sposób. Informacje o monitorowaniu możesz umieścić w regulaminie pracy, co jest niewątpliwie jasnym komunikatem.

Problemem jest jednak nagrywanie dźwięku i obrazu z kabiny mogące budzić poważny sprzeciw kierowcy, który ma przecież prawo do intymności. Takie praktyki są raczej zaliczane do tej kategorii danych, na których gromadzenie, czy przetwarzanie pracownik powinien wyrazić zgodę.

Zastanawiasz się teraz pewnie jak to jest z tą ochroną danych osobowych?

2. Telematyka a ochrona danych osobowych

Tu należałoby zacząć od art. 6 ustawy o ochronie danych osobowych.

1. W rozumieniu ustawy za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej.
2. Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne.

W tym sensie uważa się, że dane o miejscu pobytu, wizerunek (nagrania z kamer) itp. czyli informacje, jakie bez większego wysiłku można pozyskać dzięki systemom telematycznym w transporcie są danymi osobowymi, które powinny być chronione i na których przetwarzanie potrzebna jest zgoda osoby, której te dane dotyczą. Ale czy jest tak faktycznie?

3. Czy zgoda kierowcy jest potrzebna?

Art. 23 ust.1 pkt 1 mówi, że przetwarzanie danych osobowych ustawy o ochronie danych osobowych jest dopuszczalne tylko wtedy gdy:

osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych

a pkt. 5 tego samego artykułu dodaje, że gdy:

jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.

Wniosek jest taki, że aby zainstalować system telematyczny w pojeździe nie musisz mieć zgody kierowcy, ale bez jego zgody nie możesz upubliczniać pozyskanych tą drogą informacji.

Inną kwestią są tzw. dane służbowe odnośnie np. stanowiska pracy, które możesz umieścić na stronie internetowej opisując chociażby działalność swojej firmy. Ale one także nie mogą naruszać prywatności pracownika.

Musisz wiedzieć, że informacje uzyskane za pomocą systemów telematycznych dotyczące zużycia paliwa, sposobu jazdy, czasu pracy itp., mogą być przetwarzane w celach statystycznych, szkoleniowych i organizacyjnych. Jest to także związane z prawem do nadzorowania i organizowania pracy przez pracodawcę wynikającym z Kodeksu pracy.

Wniosek: najlepszym wyjściem jest nie tylko poinformowanie o monitorowaniu, ale uzyskiwanie np. przy zawieraniu umowy o pracę zgód w pisemnej formie na:

• utrwalanie
• przechowywanie
• opracowywanie
• zmienianie
• udostępnianie
• usuwanie

danych.

Za informowaniem pracownika przemawiają także kwestie praktyczne. Odczytywanie zbieranych przez określone urządzenia informacji dotyczących np. stanu pojazdu są konieczne do jego prawidłowej i bezpiecznej obsługi.

Równie istotne w tym kontekście jest także kształtowanie dobrych relacji międzyludzkich i atmosfery pracy, które wpływają na efektywność pracowników.

4. Czy dane telematyczne można wykorzystać w sądzie?

Dane pozyskiwane dzięki systemom telematycznym w formie wydruków, raportów itp. są uznawane za tzw. „inne środki dowodowe” i jako takie mogą zostać użyte przed sądem w celu ustalenia stanu faktycznego. Ważne jest aby wygenerowane dokumenty zostały opieczętowane w celu stwierdzenia ich zgodności z oryginałem.

5. Podsumowanie

Systemy telematyczne dają wiele korzyści, potrafią poprawić efektywność wykorzystania potencjału firmy, usprawnić pracę kierowców, zmniejszyć różnego typu koszty, zwiększyć bezpieczeństwo kierowców i przewożonych przez nich ładunków, ale wykorzystując ich możliwości nie możesz zapomnieć o prawnych aspektach związanych z tak ważną kwestią jak ochrona prywatności kierowców.

Źródła:

http://jmf.wzr.pl/pim/2013_1_1_34.pdf

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19740240141

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20160000922

Truck&Business Polska, nr 1/2017 (54), „Telematyka w paragrafach”, str. 28-29;